Vanaf ongeveer vijftig jaar ervaren veel mensen een geleidelijke achteruitgang van hun gehoor, zonder een duidelijke oorzaak. Dit begint vaak met moeite om hoge tonen te horen, zoals kinderstemmen, vogelgezang of de deurbel. In een later stadium kunnen ook midden- en lage tonen moeilijker waarneembaar worden, waardoor gesprekken in een drukke of lawaaiige omgeving steeds lastiger te volgen zijn.
Artsen verklaren dit als een gevolg van slijtage aan de zintuighaarcellen in het binnenoor. Deze cellen kunnen zich niet herstellen of opnieuw aangroeien, wat resulteert in blijvend gehoorverlies.
Hoewel de precieze oorzaken van gehoorverlies nog niet volledig begrepen worden, tonen onderzoeken aan dat omgevingsfactoren een grote rol spelen. Opmerkelijk is dat sommige inheemse bevolkingsgroepen op latere leeftijd nog net zo goed horen als jongere stedelingen. Dit suggereert dat constante blootstelling aan lawaai door de jaren heen bijdraagt aan gehoorproblemen. Factoren zoals geluidsoverlast, bepaalde medicijnen, roken, ziekten zoals diabetes en erfelijke aanleg kunnen eveneens een negatieve invloed hebben.
Gehoorverlies treft niet alleen ouderen
Hoewel gehoorverlies vaak wordt geassocieerd met ouderdom, is het tegenwoordig niet meer uitsluitend een probleem van senioren. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat meer dan 5% van de wereldbevolking – ruim 466 miljoen mensen – te maken heeft met gehoorverlies, waarvan een groot deel volwassenen in landen met een midden- of laag inkomen.
De babyboomgeneratie, geboren tussen de jaren vijftig en zestig, heeft bovengemiddeld vaak last van gehoorverlies. Deskundigen wijzen op de langdurige blootstelling aan luide geluiden als belangrijke oorzaak. Van jongs af aan hebben velen tijd doorgebracht in discotheken, op concerten en in een steeds rumoeriger omgeving met verkeerslawaai en andere geluidsbronnen.
Voor de jongere generaties is de situatie zelfs zorgwekkender. Dagelijkse blootstelling aan harde muziek, vooral via koptelefoons, verhoogt het risico op gehoorverlies aanzienlijk. De WHO schat dat bijna de helft van de 12- tot 35-jarigen wereldwijd (ongeveer 1,1 miljard mensen) risico loopt door te hard en te lang luisteren naar muziek via koptelefoons.
Bij persoonlijk gebruik van koptelefoons wordt vaak een volume van 105 dB bereikt, terwijl het gemiddelde geluidsniveau in uitgaansgelegenheden tussen de 104 en 112 dB ligt. Ter vergelijking: de veilige geluidslimieten liggen op 80 dB voor volwassenen en 75 dB voor kinderen.
Het belang van goed horen
Horen is meer dan alleen het waarnemen van geluiden; het speelt ook een essentiële rol in ons evenwicht en onze veiligheid. Onze oren helpen ons te reageren op gebeurtenissen die buiten ons gezichtsveld plaatsvinden, zoals naderend verkeer, waarschuwingssignalen of gesprekken in een groep. Gehoorverlies kan leiden tot sociale isolatie, onzekerheid en zelfs depressie.
In het verkeer is goed horen cruciaal: het helpt bij het opmerken van naderende voertuigen, fietsers die bellen of een tram die nadert. Verlies van gehoor kan leiden tot gevaarlijke situaties en een verminderde levenskwaliteit.
Wat veroorzaakt gehoorverlies?
Verschillende factoren kunnen gehoorproblemen veroorzaken, waaronder:
- Chronische oorinfecties of aandoeningen zoals otosclerose.
- Ophoping van oorsmeer die de gehoorgang blokkeert.
- Langdurige blootstelling aan vocht, stof en andere irriterende stoffen.
- Aantasting van de gehoorzenuw.
- Blootstelling aan harde geluiden, met name boven 60 dB, bijvoorbeeld op het werk.
- Gebruik van bepaalde medicijnen, zoals antibiotica of andere ototoxische geneesmiddelen.
- Aangeboren afwijkingen aan het gehoororgaan.
Wat te doen bij gehoorverlies?
Leeftijdsgebonden gehoorverlies ontwikkelt zich geleidelijk en is niet te genezen, maar een hoortoestel kan uitkomst bieden. Vroege detectie en het tijdig dragen van een gehoorapparaat zijn belangrijk om sociale terugtrekking, eenzaamheid en cognitieve achteruitgang te voorkomen. Langdurig onbehandeld gehoorverlies kan zelfs het risico op dementie vergroten, omdat de hersenen minder geprikkeld worden en verbindingen verliezen.
Merkt u dat anderen steeds vaker vragen om het volume van de televisie zachter te zetten? Of heeft u moeite gesprekken te volgen? Dan is een gehoortest bij een specialist aan te raden.
Gehoor trainen: oefeningen om beter te luisteren
Hoewel gehoortraining het gehoor zelf niet herstelt, kan het wel helpen om bewuster te luisteren en geluiden beter te onderscheiden. Hier zijn enkele oefeningen om uw luistervaardigheid te verbeteren:
-
Geluiden in een drukke omgeving herkennen
Bezoek een marktplein of winkelcentrum en probeer verschillende geluiden te identificeren: voetstappen, gesprekken, deuren die dichtslaan. Waar komen ze vandaan? -
Luisteren naar natuurgeluiden
Ga naar een park of tuin, sluit uw ogen en focus op de geluiden om u heen: zingende vogels, ritselende bladeren of kinderen die spelen. Welke emoties roepen deze geluiden op? -
Dubbele aandachtsoefening
Tijdens een familiebijeenkomst: ga in het midden zitten en laat twee mensen tegelijk praten over verschillende onderwerpen. Probeer beide gesprekken te volgen. -
Geluidsfilteren in een drukke ruimte
Sta stil op een treinstation of in een winkelcentrum en probeer u op één geluid te concentreren, zoals een omroepsysteem of een specifiek gesprek, terwijl u andere geluiden negeert. -
Uw verstaanbaarheid verbeteren
Heeft u moeite om alles te volgen? Vraag dan rustig of iemand langzamer en duidelijker wil praten. Wees niet bang om te vragen om een zin te herhalen of anders te formuleren. -
Geluiden raden
Doe een oefening met een partner: sluit uw ogen terwijl de ander een geluid maakt, zoals het ritselen van papier of het tikken op hout. Probeer te raden wat het geluid is en waarmee het wordt gemaakt. -
Luisteren naar een lage geluidssterkte
Zet de tv op een laag volume en probeer goed te volgen wat er gezegd wordt. Sluit uw ogen en richt u volledig op de klanken en intonatie.
Door deze oefeningen regelmatig te doen, kunt u uw luistervaardigheid verbeteren en bewuster omgaan met uw gehoor.
