Valpreventie en Valdetectie Ouderen

Gezond oud worden en wie wil dat nu niet? 

Is Valpreventie en valdetectie nodig? Gezond oud worden, wie wil dat nu niet? Je blijft het liefst zo lang mogelijk zelfstandig zodat je zelf de regie houdt op hoe je deze levensfase invult. Toch kan iets ’simpels’ als een val daar een stokje voor steken. Valongevallen zijn bij 65-plussers de belangrijkste oorzaak van een bezoek aan de spoedeisende hulp (SEH). Elke vijf minuten komt een 65-plusser op de SEH vanwege een val. In 2021 ging het om 105.000 ouderen. De gevolgen hiervan zijn enorm, zowel in persoonlijk leed als maatschappelijke (zorg)kosten. De directe medische zorgkosten als gevolg van een valongeval schoten in 2020 al door de een miljard euro. VeiligheidNL heeft onderzocht dat, wanneer het beleid onveranderd blijft, het aantal SEH-opnamen van mensen die vallen binnen tien jaar met 50% toeneemt en de directe medische kosten verdubbelen.

Gevolgen van een val

Een eerste val leidt vaak tot een cyclus van letsel, verminderde mobiliteit, sociaal isolement (eenzaamheid), verslechterde voedingsstatus en meer vallen. Het zorgt voor grote druk op de al stijgende zorgvraag. Voor ouderen heeft dit vaak grote gevolgen voor hun zelfredzaamheid, de mogelijkheid om thuis te kunnen wonen en de kwaliteit van leven. Ze krijgen te maken met (langdurige) revalidatietrajecten en kunnen tijdelijk of zelfs helemaal niet meer zelfstandig thuis wonen. Van de 85-plussers komt een op de twee in een verpleeghuis terecht na een val.

Valpreventie en Valdetectie

Gelukkig is hier wel wat aan te doen. Er is veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van valongevallen, maar zeker ook naar potentiële oplossingen zoals valpreventie en valdetectie ouderen. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van een (kosten)effectieve aanpak om het aantal valongevallen te reduceren. Deze aanpak bestaat uit het systematisch opsporen van ouderen met een verhoogd valrisico, het in kaart brengen van risicofactoren (zoals medicijngebruik) en het verwijzen naar effectieve valpreventie en valdetectie.

Probleem is echter dat dit niet systematisch gebeurt. Tot nu toe is de inzet op valpreventie en valdetectie vaak projectmatig en te afhankelijk van lokale initiatieven. Vorig jaar luidden we dan ook de noodklok. Om het tij te keren is het landelijk opschalen van effectieve valpreventie en valdetectie echt nodig. Reden voor het kabinet om het landelijk verder brengen van valpreventie als maatregel op te nemen in het regeerakkoord.

Er is een stevige ambitie geformuleerd om ouderen met een verhoogd valrisico op te sporen, te screenen op risicofactoren en ze vervolgens door te verwijzen naar effectieve interventies. Gemeenten krijgen de taak om valpreventie -en valdetectie programma’s aan te (laten) bieden voor hun inwoners van 65 jaar en ouder. Ook de mogelijkheid om een val te detecteren en daardoor snel hulp te kunnen bieden is voor de gevolgen van een val zeer belangrijk. Valdetectie middels een alarm horloge ouderen van WatchToCare helpt. 

Valdetectie VeiligheidNL

VeiligheidNL heeft een interactieve landkaart ontwikkeld waarin gemeenten kunnen zien welke opgave ze hebben in het verminderen van valongevallen; nu en over vijf en tien jaar. De voorspellingen van inwoners met een verhoogd valrisico tonen het effect van de dubbele vergrijzing en laten de noodzaak zien dat uitstel niet mogelijk is.

Samen met het ministerie van VWS werkt VeiligheidNL aan een landelijk programma valpreventie. Effectieve valpreventie vereist inzet en samenwerking van veel verschillende partijen uit het sociaal, zorg- en beweegdomein. Alleen met elkaar kunnen we ervoor zorgen dat overal in Nederland voortdurend effectieve valpreventie en valdetectie wordt aangeboden zodat ouderen in zo goed mogelijke gezondheid zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.

Martijntje Bakker is directeur-bestuurder van VeiligheidNL, kenniscentrum voor letselpreventie

Bron: Tg 08-10-2022